ပဲစဉ်းငုံကို အင်္ဂလိပ်လို Pigeon Pea ဟုခေါ်ဆိုပြီး ရုက္ခဗေဒ သိပ္ပံအမည်မှာ Cajaum Cajan Millsp ဖြစ်ပါသည်။ ပဲစဉ်းငုံပင် ပေါက်ရောက်ရာ ဇာစ်မြစ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှဖြစ်ပြီး လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၃၅၀ဝကျော်ကတည်းမှစ၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် သဘာဝအလျှောက်ပေါက်ရောက်နေကြကြောင်း မှတ်သားရပါသည်။ ယခုအခါ ပဲစဉ်းငုံသီးနှံကို အပူပိုင်းဒေသနှင့် အပူသမပိုင်း နိုင်ငံများမှာ စိုက်ပျိုးကြလေ့ရှိပြီး အခြားနိုင်ငံများထက် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများတွင် ပဲစဉ်းငုံကို အစားများကြကြောင်း၊ အနောက်နိုင်ငံများတွင်မူ ပဲစဉ်းငုံအမှုန့်ကို အခြားသော ကောက်ပဲသီးနှံအမှုန့်များဖြင့် ရောနှော၍ ပေါင်မုန့်ပြုလုပ် စားသုံးလေ့ရှိကြောင်း လေ့လာမှတ်သားသိရှိရပါသည်။
ပဲစဉ်းငုံပင်သည် နှစ်ရှည်ခြံပင်မျိုး ဖြစ်သော်လည်း တစ်နှစ်ခံသီးနှံပင်အဖြစ် စိုက်ပျိုးလေ့ရှိပါ သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စိုက်ပျိုးသောမျိုးများမှာ သက်ကြီးမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီး သီးညှပ်အနေဖြင့် စိုက်ပျိုး ကြသည်။ ပဲစဉ်းငုံကို တချို့အရပ်ဒေသများတွင် “စစ်ပိုင်ပဲ”လို့ ခေါ်ဆိုကြပါသည်။ ပဲစဉ်းငုံအသီးသည် ခပ်ပြားပြား ပုံသဏ္ဌာန်ဖြစ်ပြီး သူရှင်သန်ပေါက်ရောက်ရာ ရေ၊ မြေဒေသပေါ်မူတည်ပြီး အစေ့၏ အရွယ်အစား၊ ပုံသဏ္ဌာန် နှင့်အရောင်တို့ကွဲပြားခြားနားကြပါသည်။
တချို့ဒေသထွက် ပဲစဉ်းငုံအစေ့မှာ လုံးဝန်း၍ တချို့က ဘဲဥပုံ ဖြစ်ပြီး တချို့မှာ အဖြူ၊ အညို၊ အနီ၊ မီးခိုရောင်(သို့)ခရမ်းရောင်သန်းပါသည်။ ပဲစင်းငုံအတွက် မြေဆီလွှာရွေးချယ်ရန်မလိုဘဲ မည်သည့် မြေအမျိုးအစားမဆို သဲမြေ၊ ရွှံ့သဲမြေ၊ မြေနီကျောက်စရစ်၊ မြေနီသဲဝန်း၊ စနယ်မြေနက်တို့တွင် ဖြစ်ထွန်းပြီး နှုံးမြေစေး၊ မြေဩဇာထက်သန်၍ မြေသားနက်သည့် သမမြေတို့တွင် ပိုမိုဖြစ်ထွန်းပါသည်။ ထို့အပြင် ပဲစဉ်းငုံပင်များကို မြေဆီလွှာညံ့သော ဒေသများတွင်လည်း စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။
ပဲစဉ်းငုံစိုက်ပျိုးရာတွင် အသင့်တော်ဆုံး အပူချိန်မှာ (၁၈-၃၈) ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် ဖြစ်ပါသည်။ ပဲစဉ်းငုံပင်သည် နှင်းခါးရိုက်မှုဒဏ်နှင့် ရေဝပ်ဒဏ်ကို ခံနိုင်ရည် မရှိပေ။ စိုက်ပျိုးရာတွင် ပင်လယ်ရေ မျက်နှာပြင်ထက် ပေ(၆၀ဝဝ) အမြင့်ထိ စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။ တစ်နှစ် ရွာသွန်းသော မိုးရေချိန် (၂၄-၃၈) လက်မကြားတွင် ကောင်းစွာဖြစ်ထွန်းသည်။ မိုးရေချိန် လက်မ(၁၀ဝ)ခန့် ရွာသွန်းသော ဒေသများတွင် ရေမဝပ်ပါက စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။ စိုက်ပျိုးမှု၏ ပထမပိုင်း(၂)လတွင် အစိုဓာတ်ရရှိမှုသည် အရေးကြီးသည်။ ပန်းပွင့်ချိန်တွင် မိုးမိခြင်း၊ အစိုဓာတ် နည်းခြင်း၊ အပူချိန် မြင့်ခြင်း ကြုံရပါက အထွက်လျော့နိုင်ပြီး ထိုအခြေအနေကို လွတ်အောင် စိုက်ပျိုးသင့်သည်။
ပဲစဉ်းငုံမျိုးတွင် ပင်ထောင်နှင့် ပင်ပြန့်ဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိပြီး အသက်ရက်အလိုက် သက်လျင်၊ သက်လတ်၊ သက်ကြီး ဟူ၍ ခွဲခြားပြန်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအထက်ပိုင်းတွင် ရွှေဒင်္ဂါးနှင့် ငါးဆံပဲ စသည့် မျိုးများကို စိုက်ပျိုးကြသည်။ ပဲစဉ်းငုံ သီးနှံအားသီးသန့် (သို့) သီးညှပ်စိုက်ပျိုးလေ့ရှိပါသည်။ သီးသန့် စိုက်ပျိုးရာတွင် သက်တန်း အလိုက်သတ်မှတ်ထားသော အပင်အရေအတွက်ဝင်အောင် စိုက်ပျိုးရမည်။သီးညှပ်အဖြစ် ပဲစဉ်းငုံတစ်တန်းနှင့်တစ်တန်းကြားတွင် ပဲတီစိမ်း၊ နှမ်း၊ မြေပဲ၊ ဝါ၊ နေကြာနှင့် နှံစားပြောင်း ၃တန်းမှ ၅တန်းထိ ညှပ်၍စိုက်ပျိုးကြသည်။
ယခင်က မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပဲစဉ်းငုံဈေးသည် ကုလားပဲဈေးထက် မြင့်သည့်အတွက်၊ ကြာဆံ ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပဲစင်းငုံဖြင့် ထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်းမရှိဘဲ ၂၀၁၇ခုနှစ်ပိုင်းမှာ ပဲစဉ်းငုံဈေးသည် ကုလားပဲ ဈေးအောက် ရောက်သွားခဲ့ခြင်းကြောင့် ပဲစဉ်းငုံကို ကြာဆံထုတ်လုပ်ရာတွင် ထည့်သွင်း အသုံးပြုလာ ကြသည်။ ပဲစဉ်းငုံနှင့်ပြုလုပ်သည့် ကြာဆံဈေးနှုန်းနှင့် ကုလားပဲနှင့်လုပ်သော ကြာဆံဈေးနှုန်းမှာ အတူတူပင်ဖြစ်ပါသည်။ ပဲစဉ်းငုံကို ကြော်၍သော် လည်းကောင်း၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်စုံနှင့် အချဉ်ချက်၍ လည်းကောင်းအမျိုးမျိုး၊ အဖုံဖုံ စားသုံးနိုင်ပါသည်။ဓာတုရသကျမ်းတွင် ပဲစဉ်းငုံသည် သလိပ်၊ သည်းခြေနာကို ဖျောက်တတ်ခြင်း၊ စဉ်းငယ်ဖန်ခြင်း၊ လေကို လွန်စွာ မယူတတ်ခြင်းသတ္တိရှိ၏။ ပဲစဉ်းငုံငယ်သည် သလိပ်၊ သည်းခြေနာကို ဖျောက်တတ်ခြင်း သတ္တိရှိ၏ဟု ပြောထားပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံတွင်မူ ပဲစဉ်းငုံပင်၏အမြစ်ကို စိတ်ငြိမ်ဆေးအဖြစ် အသုံးပြု ခြင်း၊ လည်ချောင်းနာခြင်း၊ ဝမ်းသွားခြင်းတို့အတွက် ပဲစင်းငုံပင်၏အမြစ်ကို အသုံးပြုကြကြောင်း၊ ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံတွင် ဝမ်းလျောရောဂါ၊ ချောင်းဆိုးရောဂါနှင့် ရင်ခေါင်းပိုင်းနာကျင်ခြင်း တို့အတွက် ပဲစဉ်းငုံပင်၏ အရွက်ဖြင့်ဆေးဖော်၍ ကုသလေ့ရှိပါကြောင်းလည်း လေ့လာသိရှိရပါသည်။
ပဲစဉ်းငုံ စိုက်ပျိုးသင့်သည့် အကြောင်း အရင်းများမှာ-မြေအမျိုးမျိုးတွင် စိုက်ပျိုးနိုင်ခြင်း၊ ပရိုတင်း၊ အမိုင်နိုအက်စစ်၊ သတ္တုဓာတ်များ၊ ဗိုက်တာမင် အေ၊ ဗိုက်တာမင် ဒီနှင့် ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်တို့ ပါဝင်မှုများ ခြင်း၊ ကျွဲ၊ နွား၊သိုး၊ ဆိတ်၊ ဝက်နှင့် ကြက်၊ ငှက်များအတွက် တိရစ္ဆာန်အစာအဖြစ် အသုံးဝင်ခြင်း၊ မြေကြီးအား နိုက်ထရိုဂျင်ကြွယ်ဝစေခြင်းနှင့် ဖော့စဖိတ်ဓာတ်များရရှိအောင် စွမ်းဆောင်နိုင်ခြင်း၊ သန်မာ သေးသွယ်သော ရေသောက်မြစ်သည် မာကြောသောမြေကြီးအတွင်း (၆)ပေခန့် တိုးဝင်ခြင်းနှင့် ဘေးထွက် မြစ်ဖွာအားကောင်းသောကြောင့် နောက်သီးများ စိုက်ပျိုးနိုင်ရန် ကောင်းမွန်သော မြေလွှာဖွဲ့စည်းမှုကို ရရှိစေခြင်း၊ အခြားသီးနှံများအတွက် လေကာပင်များအဖြစ် စိုက်ပျိုးနိုင်ခြင်း၊ အပင်အမြင့် (၁၂)ပေခန့်ထိ မြင့်သောကြောင့် အခြားပင်များအတွက် အရိပ်ရစေခြင်း၊ ပျားများ ကြိုက်နှစ်သက်သော အပင်ဖြစ်ခြင်း၊ ချယ်ရီခရမ်းချဉ်ကဲ့သို့ ခရမ်းချဉ်ပင်များအား နေရောင်ကောင်းစွာရသည့်ဘက်တွင် စိုက်ပျိုးကာ ပဲစဉ်းငုံပင် ပေါ် တင်ပေးနိုင်သည့်အတွက် သက်ရှိစင်များဖြစ်ခြင်း၊ အခြားသီးနှံများစွာနှင့် အလွယ်တကူရောနှော စိုက်ပျိုးနိုင်ခြင်း၊ သန်မာသောအမြစ်များရှိခြင်းနှင့် နှစ်ရှည်ပင်ဖြစ်ခြင်းတို့ကြောင့် တောင်စောင်းနေရာ များတွင် မြေဆီလွှာတိုက်စားခြင်းကို ကာကွယ်နိုင်ခြင်း၊ ရိတ်သိမ်းရလွယ်ကူသည့် သီးနှံဖြစ်ခြင်း၊ မိုးခေါင် ဒဏ်ခံနိုင်သည့် ပဲမျိုးဖြစ်သောကြောင့်ရေလိုအပ်ချက် နည်းပါးခြင်း၊ ခြောက်သွေ့နေသော ပဲစဉ်းငုံကိုင်း များကို ထင်းအဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ ခြံစည်းရိုးအဖြစ် သော်လည်းကောင်း အသုံးပြုနိုင်ခြင်း စသည့် အချက်များကြောင့် ပဲစဉ်းငုံကို စိုက်ပျိုးသင့်ပါသည်။
ပဲစဉ်းငုံကို မိုးသီးနှံအဖြစ် အထက်မြန်မာပြည် အပူပိုင်းခြောက်သွေ့ဒေသများဖြစ်သော မန္တလေးတိုင်း၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မကွေးတိုင်းတို့တွင် အများဆုံးစိုက်ပျိုးကြပါသည်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းတွင် မကွေး၊အောင်လံ၊ ပခုက္ကူမြို့နယ်များတွင် အများဆုံးစိုက်ပျိုးကြပါသည်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတွင် ၂၀၂၂ ခုနှစ် တွင် (၁၅၂၈၀၉)ဧကစိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး အထွက်နှုန်းမှာ (၁၆၉၅၇၄၂)တင်းထွက်ရှိပါသည်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး အတွင်း ၂၀၂၃ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလအထိ ပဲစဉ်းငုံ(၁၅၇၉၅၁)ဧက စိုက်ပျိုးနိုင်ကြောင်း သိရှိ ရပါသည်။ ပဲစဉ်းငုံပင်ကို နှစ်စဉ်မိုးရာသီကာလတွင် မြေပဲ၊ နှမ်းသီးနှံတို့နှင့်အတူရော၍ သီးညှပ်စိုက်ခြင်း ကို အဓိကထားလုပ်ကိုင်ကြကြောင်း သိရသည်။ လက်ရှိဈေးကွက်တွင် ဖြစ်ပေါ်နေသောဈေးနှုန်းမှာ (၁၉.၁.၂၀၂၃)ရက်နေ့တွင် ပဲစဉ်းငုံတစ်တင်းလျှင် မကွေးမြို့နယ်တွင် ကျပ်(၅၆၇၀၀)၊ အောင်လံမြို့နယ် တွင် ကျပ်(၅၇၀၀၀)၊ တောင်တွင်းကြီးမြို့နယ်တွင် ကျပ်(၅၆၀၀၀)၊ ပခုက္ကူမြို့နယ်တွင် ကျပ်(၅၆၆၀၀) နှုန်းဖြင့် အရောင်းအဝယ်ဖြစ်နေကြောင်းလည်း သိရှိရပါသည်။ ယခင်နှစ်က ပဲစဉ်းငုံတစ်တင်းကို ကျပ် (၄၀၀၀၀) ရောင်းရကြောင်း၊ ပဲစဉ်းငုံအသစ်ပေါ်ချိန်ဖြစ်၍ ယခုနှစ်တွင် ပဲစဉ်းငုံဈေးကောင်းရသောကြောင့် တောင်သူများ အဆင်ပြေကြောင်း ဒေသခံပြည်သူတစ်ဦးထံမှ သိရသည်။ ၂၀၂၁-၂၀၂၂ခုနှစ် ပဲစဉ်းငုံ တစ်ဧကစိုက်ပျိုးကုန်ကျစရိတ်အနေဖြင့် တစ်ဧက ကျပ်(၂၄၉၈၀၀)ကုန်ကျရာတွင် တစ်ဧကပျမ်းမျှ အထွက်တင်း(၁၁.၀၉)တင်း ထွက်ရှိနိုင်ပြီး တစ်တင်းရောင်းဈေးအနေဖြင့်ကျပ်(၄၁၈၀၀)ရောင်းချနိုင်ပါသည်။ တစ်ဧကဝင်ငွေအနေဖြင့် ကျပ်(၄၆၃၅၆၂) ဝင်ငွေရရှိနိုင်ပြီး တစ်တင်းကုန်ကျစရိတ်အနေဖြင့် ကျပ်(၂၂၅၂၅)ကုန်ကျနိုင်ပါသည်။ တစ်ဧကအကျိုးအမြတ်အနေဖြင့် ကျပ်(၂၁၃၇၆၂) ရရှိနိုင်သဖြင့် တစ်ဧကလျှင် ပျမ်းမျှ(၀.၈၆)ရာခိုင်နှုန်း အမြတ်ရရှိနိုင်သဖြင့် စိုက်ပျိုးသင့်သော သီးနှံတစ်မျိုးလည်း ဖြစ်ပါသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပဲစဉ်းငုံသီးနှံမှာ နှစ်စဉ် စိုက်ဧက ၁၆ သိန်းနီးပါး စိုက်ပျိုးကြပြီး ပျမ်းမျှအထွက် ၁၂ တင်းခန့်မှန်းနှုန်းဖြင့် အထွက်တင်း သိန်း(၁၉၀)ကျော်၊ တန်ချိန်အားဖြင့် (၆)သိန်းကျော်ထွက်ရှိပြီး ပြည်ပသို့နှစ်စဉ်တန်ချိန် ၂ သိန်းကျော် ၃ သိန်းနီးပါး တင်ပို့ရောင်းချရလျက်ရှိပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပဲစိုက်ပျိုးထွက်ရှိထုတ်လုပ်မှုအပေါ်မူတည်ပြီး ပြည်ပမှ ပဲတင်သွင်းမှုပမာဏအပြောင်းအလဲကို ပြုလုပ်လေ့ရှိသည့်အတွက် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုနှင့် ပဲထုတ်လုပ်ထွက်ရှိမှုကို စောင့်ကြည့်သုံးသပ်ရန်လည်း လိုအပ်ပါသည်။ ၂၀၁၇ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ပဲတင်သွင်းမှု မူဝါဒကန့်သတ်ချက်တို့ကြောင့် မြန်မာ့ပဲဈေးကွက် ကမောက်ကမဖြစ်ခဲ့ရပြီး ပဲစဉ်းငုံဈေးသည် မတ်ပဲ၊ ပဲတီစိမ်းတို့ထက် ဈေးနှုန်း အနိမ့်ဆုံးသို့ ရောက်ခဲ့ပြီး ပိုမိုအထိနာခဲ့ရပါသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ မေလတွင် ပဲစဉ်းငုံတန်ချိန် နှစ်သိန်း၊ မတ်ပဲနှင့် ပဲတီစိမ်းတန်ချိန် တစ်သိန်းခွဲစီ တင်သွင်းခွင့်ပြုမည်ဟု အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ထုတ်ပြန်ချက်ကြောင့် ပဲစဉ်းငုံဈေးများ ပြန်တက်လာခဲ့သည်ဟုလည်း သိရှိရပါသည်။
မြန်မာ့ပဲစဉ်းငုံအထွက်၏ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အိန္ဒိယသို့တင်ပို့နေပြီး အိန္ဒိယမှ ပဲတင်သွင်းသည့် ဈေးကွက်ဝေစုတွင် မြန်မာ့ပဲစဉ်းငုံသည် ၆၆ ရာခိုင်နှုန်း နေရာယူထားသည်ကိုလည်း လေ့လာသိရှိ ရပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ယှဉ်ပြိုင်ဘက်နိုင်ငံများမှာ မိုဇမ်ဘစ်၊ ဆူဒန်၊ တန်ဇေးနီးယား၊ မာလာဝီ နိုင်ငံတို့ဖြစ်ကြောင်းလည်း သိရှိရပါသည်။ ယခုနှစ်အတွင်း ပုဂ္ဂလိကကုန်သွယ်မှုမှတစ်ဆင့် ပဲစဉ်းငုံတန်ချိန် ၁၀သိန်း တင်သွင်းရန် အစိုးရက စီစဉ်ဆောင်ရွက်နေပြီး ၂၀၂၁-၂၀၂၂ ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် ပဲစဉ်းငုံ၇.၆သိန်းတင်သွင်း နိုင်ခဲ့ကာ ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ပဲစဉ်းငုံတန်ချိန် ၂ သိန်း တင်သွင်းနိုင်ခဲ့ပါသည်။ ပဲစင်းငုံသီးနှံအား အရှေ့အာဖရိကနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့မှ အများစုစိုက်ပျိုးကြပြီး အဆိုပါနိုင်ငံများမှ အိန္ဒိယသို့ ပဲစင်းငုံ တန်ချိန် ၁၁ သိန်းမှ ၁၂သိန်းအထိ ထောက်ပံ့နိုင်ကြောင်းလည်း ခန့်မှန်းထားကြပါသည်။
သို့ဖြစ်ပါ၍ ဈေးကွက်ဝယ်လိုအားကောင်းပြီး အကျိုးအမြတ်များစွာ ရရှိနိုင်သည့်အပြင် သီးထပ်သီးညှပ်အနေဖြင့်လည်း စိုက်ပျိုးနိုင်ခြင်း၊ စီးပွားရေးဝင်ငွေတိုးနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် တောင်သူများအနေဖြင့် စိုက်ပျိုးသင့်သော သီးနှံဖြစ်ပါကြောင်း ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။
DOCA(မကွေး)